Dallimi mes faktit dhe opinionit: si ndryshon interpretimi juridik në varësi të subjektit

Duke e nisur me vendimin e saj themelor në çështjen Lingens kundër Austrisë^[1], Gjykata ka shquar midis fakteve dhe opinioneve, duke vlerësuar se kërkesa që i pandehuri të provojë të vërtetën e një opinioni të dyshuar si fyes shkel të drejtën e tij/saj për të përcjellë ide, si dhe të drejtën e publikut për t’i përftuar këto ide, në përputhje me Nenin 10 të Konventës, duke theksuar se:

duhet bërë një dallim i kujdesshëm midis fakteve dhe gjykimeve vlerore (opinioneve). Ekzistenca e fakteve mund të dëshmohet, ndërsa e vërteta e gjykimeve vlerore nuk mund të provohet … Sa u përket gjykimeve vlerore, kjo kërkesë [për të provuar të vërtetën] është e pamundur të përmbushet dhe shkel vetë lirinë e mendimit (po aty,/46).^[2]

Edhe pse dallimi duket i qartë, nuk ka gjithnjë një vijë ndarëse të mirëpërcaktuar që ndan faktet nga gjykimet vlerore në praktikë. Po ashtu, me raste, Gjykata e ka mjegulluar këtë dallim, për shembull në çështjen Karsai kundër Hungarisë, kur i referohet një “deklarate fakti” të caktuar si “ngarkuar me vlerë” (// 32 dhe 33). Po ashtu, Gjykata ka deklaruar në mënyrë të përsëritur se, “edhe kur deklarata përbën gjykim vleror, proporcionaliteti i ndërhyrjes mund të varet nëse ekziston një bazë e mjaftueshme faktike për deklarimin e kundërshtuar, duke qenë se edhe një gjykim vleror pa asnjë bazë faktike që e mbështet mund të jetë i tepruar”.^[3]

Në çështjen Dichand dhe të tjerët kundër Austrisë,^[4] Gjykata u shpreh se kritikat, edhe në gjuhë të ashpër e polemike, kundër strategjive dhe mbivendosjes së interesave të një politikani jurist ishin gjykime vlerore që kishin bazë të mjaftueshme faktike dhe paraqisnin një koment të drejtë mbi çështjet e interesit të përgjithshëm publik. Koncepti i gjykimit vleror, siç u përqafua nga gjykata, është më i gjerë sesa thjesht një koment, për faktin se përfshin vlerësimin dhe analizën e fakteve, si dhe opinionit. Mjaftueshmëria e bazës faktike për gjykimin vleror është kësisoj një element i rëndësishëm për t’u marrë në konsideratë, edhe pse pesha që i duhet dhënë ndryshon në varësi të natyrës së komentit apo gjykimit vleror.^[5]

Në çështjen Thorgeirson kundër Islandës, Gjykata u shpreh se, edhe pse artikujt mbështeteshin kryesisht mbi zërat, historitë dhe deklaratat e të tjerëve, ata kishin të bënin me një çështje të rëndësishme me interes publik (domethënë, brutalitetin e policisë) dhe gazetarit nuk duhet t’i kërkohet të provojë bazën faktike për këto deklarata.

Në çështjen Fedchenko kundër Rusisë, duke qenë se një tjetër gazetë kishte raportuar mbi çështjen, duke iu referuar një auditi, Gjykata vendosi se autorët kishin bazë të mjaftueshme faktike për akuzat (opinionin) e tyre. Megjithatë, në disa rrethana,

Gjykata mund të shohë nevojën për kërkim të pavarur. Për shembull, në çështjen Standard Verlagsgesellschaft mbH (Nr. 2) kundër Austrisë, ku u citua një opinion i specializuar që bënte akuza të përsëritura se Z. Haider, atë kohë Guvernator Rajonal i Carinthia-s, kishte mashtruar qëllimisht qeverinë rajonale, Gjykata u shpreh se gazeta duhej ta kishte parë vetë opinionin e ekspertit e jo të mbështetej thjesht te deklarata për shtyp e nxjerrë nga Partia Socialiste, e cila e kishte përmbledhur opinionin e specializuar në mënyrë të pasaktë.

Në çështjen Lopes Gomes da Silva kundër Portugalisë,^[6] që kishte të bënte me një kryeartikull në një gazetë, Gjykata vërejti se dënimi i gazetarit për fyerje ishte shkelje e lirisë së tij të shprehjes. Ajo vlerësoi se kishte bazë faktike për komentet e bëra me fjalë mjaft therëse rreth besimeve dhe ideologjisë politike të kandidatit të zgjedhur për të kandiduar në zgjedhjet e këshillit bashkiak. Situata përfshinte qartësisht një debat politik me interes të përgjithshëm, u shpreh Gjykata, një fushë në të cilën kufizimi i shprehjes duhet interpretuar ngushtë. Po ashtu, në çështjen Hrico kundër Sllovakisë,^[7] që kishte të bënte me artikujt që kritikonin një gjyqtar të gjykatës së lartë, Gjykata vërejti se ato përbëheshin nga gjykime vlerore që mbështeteshin mjaftueshëm në fakte. Sikur të mos kishte bazë faktike, opinioni mund të dukej i tepruar, por ky nuk ishte rasti, konstatoi Gjykata.

Jurisprudenca që mbështet lirinë për të botuar gjykime vlerore përfshin që nga çështjet ku ka bazë të mjaftueshme faktike, deri tek ato që kanë pak ose aspak. Kërkesa për fakte mbështetëse mundet, për rrjedhojë, të ndryshojë sipas kontekstit. Në çështjen Dichand dhe të tjerët kundër Austrisë, për shembull, Gjykata gjeti shkelje të Nenit 10, edhe pse për njërin prej gjykimeve vlerore kishte vetëm një “bazë faktike të dobët” (/ 52). Po ashtu, në çështjen Chalabi kundër Francës, Gjykata konstatoi se rasti përfshinte gjykime vlerore dhe se shumë dokumente që u paraqitën tregonin se, në kohën kur ishte shkruar artikulli, komentet në fjalë nuk kishin qenë fare pa bazë faktike: “baza faktike në çështjen aktuale nuk kishte qenë joekzistuese” (përkthim jozyrtar,/44). Nga ana tjetër, Gjykata konstatoi në çështjen Cuc Pascu kundër Rumanisë^[8] se nuk kishte pasur shkelje të Nenit 10 në rrethanat kur, në mungesë të bazës faktike dhe qëndrimit të tij si gazetar, aplikanti duhet të kishte dëshmuar rigorozitetin maksimal e të kishte treguar kujdes të posaçëm përpara se të botonte artikullin fyes (përkthim jozyrtar,/33). Ai nuk kishte verifikuar as përmbajtjen e artikullit përpara se të botohej, edhe pse informacioni vinte nga një palë e tretë. Për më tepër, lidhur me komentet fyese të bëra nga aplikanti, Gjykata vërejti se nuk mund të konsiderohej se ai ishte mbështetur në një përdorimin e “shkallë ekzagjerimi” ose “provokimi” që lejohej nga liria gazetareske (po aty,/34). Po ashtu, në çështjen Kuliś kundër Polonisë, Gjykata u shpreh se “edhe kur një deklaratë përbën gjykim vleror, proporcionaliteti i ndërhyrjes mund të varet nga ekzistenca ose jo e një baze të mjaftueshme faktike për deklaratën e kundërshtuar, duke qenë se edhe një gjykim vleror mund të jetë i tepruar kur nuk ka bazë faktike ta mbështetë” (/ 39).

Për rrjedhojë, çështja ka të bëjë me proporcionalitetin e ndërhyrjes në lirinë e shprehjes, më shumë sesa me kërkesën për një bazë faktike (të mjaftueshme). Për shembull, Gjykata nuk do të kërkojë bazë faktike (të mjaftueshme) në kontekstin e një debati të ndezur politik, mbështetur në konstatimin se:

Dallimi midis deklaratave të faktit dhe gjykimeve vlerore ka më pak rëndësi kur deklarata e kundërshtuar është bërë gjatë një debati të ndezur politik në nivel lokal dhe ku zyrtarët e zgjedhur dhe gazetarët duhet të gëzojnë liri të gjerë të kritikojnë veprimet e një autoriteti vendor, edhe kur deklaratat mund të mos mbështeten qartësisht në fakte.^[9]

Vlen të konstatohet se, edhe në lidhje me nevojat për të deklaruar apo për t’iu referuar fakteve bazë që mbështesin një opinion apo gjykim vleror, Gjykata u shpreh në çështjen Feldek kundër Sllovakisë se nuk mund “të pranonte pohimin që, në parim, gjykimi vleror mund të konsiderohet i tillë vetëm nëse shoqërohet me faktet në të cilat mbështetet ky gjykim” (/ 86). Ajo shtoi se “nevoja e lidhjes midis një gjykimi vleror dhe fakteve që e mbështesin mund të ndryshojë nga rasti në rast, në përputhje me rrethanat konkrete” (po aty,/86). Kjo në të vërtetë është provuar në jurisprudencën përkatëse, edhe pse Gjykata është shprehur se, “në thelb”, Neni 10 ua lë gazetarëve në dorë të vendosin nëse është e nevojshme apo jo që të paraqesin dokumente të tilla për të siguruar besueshmëri. Ai mbron të drejtën e gazetarëve për të përcjellë informacion rreth çështjeve me interes të përgjithshëm, me kusht që të veprojnë në mirëbesim dhe mbi një bazë faktesh të saktë, si dhe që të ofrojnë informacion “të besueshëm e preciz”, në përputhje me etikën e gazetarisë.^[10]

Në çështjen Lopes Gomes da Silva kundër Portugalisë, gjykatat kombëtare portugeze kishin konstatuar se artikulli kryesor në një gazetë që kritikonte pikëpamjet politike të një juristi dhe gazetari i cili kandidonte në zgjedhjet e këshillit bashkiak të Lisbonës ishte fyes. Gjykata i kushtoi “rëndësi të madhe” faktit se aplikanti, i cili ishte administrator i gazetës asokohe, kishte rishtypur fragmente nga artikujt e fundit të kandidatit në zgjedhje përkrah artikullit kryesor në fjalë. Duke e bërë këtë, Gjykata u shpreh se ai “kishte vepruar në përputhje me rregullat që drejtojnë profesionin e gazetarit” (/ 35). Ajo shpjegoi më tej se “në reagim ndaj këtyre artikujve”, aplikanti “i kishte lejuar lexuesit të formonin mendimin e tyre duke e vendosur artikullin kryesor në fjalë përkrah deklaratave të personit të përmendur në atë artikull” (po aty,/35).

Po ashtu, në çështjen Belpietro kundër Italisë, Gjykata konstatoi se vendosja e një fotoje të caktuar përkrah artikullit që ishte në qendër të gjykimit “kontribuoi për të përforcuar në sytë e lexuesve argumentet e parashtruara në artikull, përfshi ato që mund të konsideroheshin si sulm ndaj reputacioneve profesionale të prokurorëve publikë” (përkthim jozyrtar,/59).

Nga ana tjetër, në çështjen Salumäki kundër Finlandës, përdorimi i titujve që nënkuptime të rreme që nuk mbështetësin, madje kundërshtoheshin, nga teksti i artikujve të gazetës me të cilët ishin lidhur, u konsiderua fyes nga gjykatat kombëtare finlandeze. Gjykata u shpreh se nuk kishte pasur shkelje të Nenit 10, pasi lidhja e biznesmenit të famshëm me një vrasje (edhe pse në formën e pyetjes) “përbënte pohim nëpërmjet aludimit të një fakti që ishte shumë i dëmshëm për reputacionin” e biznesmenit në fjalë (/59).

Ndryshimi midis fakteve dhe gjykimeve vlerore është shfaqur shpesh edhe në çështjet ku objekt ka qenë satira. Në çështjen Nikowitz dhe Verlagsgruppe News GmbH kundër Austrisë, për shembull, përfshihej një artikull satirik për një skiator Austriak që po kënaqej qëllimisht me lajmin se skiatori rival ishte dëmtuar. Gjykata vërejti se kishte pasur shkelje të Nenit 10, pasi komenti ishte gjykim vleror i shprehur si shaka dhe se ishte në kufijtë e komentit të pranueshëm satirik në një shoqëri demokratike.

     2.2.       SUBJEKTI I DEKLARATËS

Kur Gjykata shqyrton gjykimet për fyerje, ajo merr parasysh subjektin ose shënjestrën e një deklarate të dyshuar fyese. Kështu, kur një botim ka të bëjë me individë të caktuar, si politikanë, zyrtarë publikë ose figura publike, Gjykata është shprehur se këta individë “duhet të presin që të t’u nënshtrohen kufijve më të gjerë të kritikës së pranueshme”.^[11] Është e mundur të bësh dallimin midis kategorive të ndryshme të subjekteve/shënjestrave të fyerjes, por një nga konsideratat themeltare për Gjykatën është natyra publike e statusit dhe/ose rolit të personit, siç do ta shohim më poshtë.

2.2.1.  Politikanët

Në vendimin e saj për çështjen Lingens kundër Austrisë, Gjykata formuloi parimin e rëndësishëm se “kufijtë e kritikës së pranueshme” janë “më të gjerë, kur vjen fjala për një politikan si i tillë, sesa kur bëhet fjalë për një individ privat” (/ 42). Arsyeja për këtë është se politikani “pashmangshmërisht dhe me vetëdije është i hapur ndaj kontrollit të imët të çdo fjale apo veprimi prej gazetarëve dhe publikut në përgjithësi dhe, për pasojë, duhet të tregojë një nivel më të madh tolerance” (po aty,/42). Në jurisprudencën e mëvonshme, Gjykata ka shtuar se një politikan e ekspozon ndaj këtij kontrolli, aq më tepër nga kundërshtarët e tij/saj politikë.^[12] Po ashtu, Gjykata, në çështjen Lingens, pranoi se mbrojtja e reputacionit “përfshin edhe politikanët, edhe kur ata nuk veprojnë në cilësi private; por, në të tilla raste, kërkesat për këtë mbrojtje duhen peshuar në raport me interesat e diskutimit të hapur të çështjeve politike” (po aty,/42).^[13]

Në çështjen Lopes Gomes da Silva kundër Portugalisë, Gjykata përsëriti parimet që gjejnë zbatim për politikanët, të cilët duhet të shfaqin një shkallë më të madhe tolerance, veçanërisht kur ata vetë japin deklarata publike që janë të ekspozuara ndaj kritikës (/ 30 ii).^[14] Në po të njëjtën linjë, në çështjen Brasilier kundër Francës, Gjykata e vlerësoi me vend që paditësi – një deputet, kryetar i bashkisë së Parisit dhe Kryetar i Njësisë Bashkiake Pesë të Parisit – ishte “sigurisht personalitet politik dhe mediatik” (përkthim jozyrtar,/41). Gjykata shtoi në çështjen Alves da Silva kundër Portugalisë se politikanët duhet të tregojnë shkallë më të lartë tolerance kundrejt kritikave, sidomos kur kritika merr formën e satirës (/ 28). Sjellim ndërmend (shih rubrikën 1.3, më lart) se Gjykata e konsideron satirën si formë të shprehjes artistike dhe të komentimit shoqëror që, natyrshëm, synon të provokojë dhe trazojë.

Gjykata e ka qartësuar objektin e shkallës më të lartë të tolerancës që duhet treguar nga politikanët në çështje të tjera të jurisprudencës. Parimi gjen zbatim aq më shumë kur bëhen pohime të dyshuara fyese në kundërpërgjigje të deklaratave nga politikanët, “që kanë qartësisht qëllim të jenë provokuese dhe, për pasojë, të ndezin reagime të forta”.^[15] Në të njëjtën çështje, Oberschlick kundër Austrisë (Nr. 2), kur aplikanti gazetar e përshkroi udhëheqësin asokohe të Partisë Austriake për Liri provincës dhe kryetarin e provincës së Carinthia-s, Jörg Haider, si idiot (“Trottel”), Gjykata konstatoi se, edhe pse e diskutueshme, deklarata nuk përbënte “sulm të pashkak personal, duke qenë se autori ofronte një shpjegim të kuptueshëm objektiv, që rridhte nga fjalimi i Z. Haider, i cili ishte vetë provokues” (/ 33). Gjykata i vlerësoi si fjalimin e Haiderit, ashtu edhe reagimin e Oberschlick-ut si pjesë e diskutimit politik që ishte provokuar nga fjalimi.

Në çështjen Mladina d.d. Ljubljana kundër Sllovenisë, Gjykata vërejti se dënimi i gazetarit për fyerjen e një politikani përbënte shkelje të Nenit 10, mes të tjerash, pasi artikulli që nxiti padinë për shpifje dhe dënimin, “përputhej jo vetëm me … komentet provokuese të [politikanit], por edhe me stilin në të cilin i kishte shprehur ato” (/ 45). Artikulli ishte një reagim ndaj fjalimit të mbajtur nga politikani në fjalë gjatë debatit parlamentar për martesat e të njëjtit seks. Në fjalën e tij, që ishte në një linjë me atë të partisë së tij politike dhe “i portretizonte homoseksualët si një grup përgjithësisht i padëshiruar i popullsisë”, politikani imitoi një burrë homoseksual duke përdorur gjeste specifike që, sipas mendimit të Gjykatës, “mund të konsiderohen si tallje që nxit stereotipet negative” (po aty,/44).

Në çështjen Tammer kundër Estonisë, një gazetar u dënua se kishte fyer një këshilltare politike, e cila kishte pasur një histori me një ish-kryeministër, nga e cila kishte lindur fëmijën e tij, që, sipas gazetarit, kishte shkaktuar prishjen e martesës; më vonë, ajo e braktisi fëmijën. Gjykata konstatoi se kjo kishte lidhje me jetën e saj private, jo me sjelljen e saj politike dhe, për pasojë, nuk kishte shkelje të Nenit 10. Ajo nuk ishte më figurë politike, nuk ishte vendosur se kishte ndonjë interes publik dhe, përpos kësaj, gazetari ishte dënuar vetëm me një gjobë të vogël. Në kundërshtim me këtë, në çështjen MalisiewiczGąsior kundër Polonisë, fyerja e politikanit në kontekstin e një debati të ndezur politik nuk paraqiste asnjë justifikim për dhënien e një dënimi me burg, që duhej të kishte pasur “një efekt frenues” në lirinë e shprehjes në debatin publik në përgjithësi (/ 68).^[16]

2.2.2.  Kryetarët e shteteve dhe qeverive

Historikisht, një numër shtetesh anëtare të Këshillit të Evropës janë përpjekur të mbrojnë reputacionin e kreut të shtetit përmes ligjeve të posaçme dhe penaliteteve të larta për deklarata të dyshuara fyese që kanë në shënjestër kreun e shtetit. Për shembull, në çështjen Colombani dhe të tjerët kundër Francës, Gjykata mori në shqyrtim ligjin Francës për fyerjen që kriminalizonte deklaratat, përfshi “komentet fyese”, që kishin të bënin me një kryetar të huaj shteti, por ndryshe nga ligjet penale për fyerjen, nuk kishte argument mbrojtës për këtë arsyetim. Gjykata vendosi se “paaftësia për të dhënë një arsyetim ishte një masë që e tejkalonte atë që kërkohej për mbrojtjen e reputacionit dhe të drejtave të një personi, edhe kur ky person ishte kryetar i shtetit ose i qeverisë” (/66). Arsyeja për këtë është se:

efekti i ndjekjes penale, në përputhje me paragrafin 36 të Ligjit të 29 korrikut 1881 është dhënia e një statusi të posaçëm ligjor kryetarëve të shtetit, duke i mbrojtur ata nga kritikat që vijnë vetëm si rrjedhojë e funksionit ose statusit të tyre, pavarësisht nëse kritika është e përligjur. Kjo, në optikën e ligjit, përbën dhënien e një privilegji të posaçëm për kryetarët e huaj të shtetit, çka nuk pajtohet me praktikën dhe konceptet politike moderne. Pavarësisht interesit të dukshëm që ka çdo shtet për të ruajtur marrëdhënie miqësore të mbështetura në besim me udhëheqësit e shteteve të tjera, ky privilegj e tejkalon atë çka është e nevojshme që ky objektiv të arrihet (po aty,/68).

Qysh prej vendimit në çështjen Colombani, Gjykata e ka rikonfirmuar qëndrimin e saj lidhur me këtë çështje dhe e ka përforcuar atë, së pari, duke shtuar se parimi gjen zbatim, a fortiori, për legjislacionin që i nënshtrohet interpretimit në kompetencën gjyqtarit.^[17] Ajo e ka konsoliduar qëndrimin e saj edhe duke u shprehur në vendimin e çështjes Artun dhe Güvener kundër Turqisë se gjetjet e saj në rastin Colombani lidhur me kryetarët e huaj të shteteve:

gjejnë zbatim a fortiori kur bëhet fjalë për interesin e shtetit për të mbrojtur reputacionin e kryetarit të vet: ky interes nuk mund të justifikojë që këtij të fundit t’i jepet një privilegj apo mbrojtje e posaçme sa i përket së drejtës së njerëzve të tjerë për të informuar apo shprehur mendime rreth tij. Të mendosh në tjetër mënyrë nuk do të ishte në pajtim me praktikën dhe idetë moderne politike (/31).^[18]

Gjykata u mbështet në një arsyetim të ngjashëm në çështjen Otegi Mondragon kundër Spanjës, kur u shpreh se:

fakti që Mbreti ka një pozicion asnjanës në debatin dhe aktet politike si arbitër dhe simbol i bashkimit të shtetit nuk duhet ta mbrojë atë nga e gjithë kritika gjatë ushtrimit të detyrave të tij zyrtare ose, siç është edhe rasti aktual, në cilësinë e tij si përfaqësues i shtetit të cilin simbolizon, veçanërisht nga persona që sfidojnë në mënyrë të ligjshme strukturat kushtetuese të shtetit, përfshi monarkinë (56).

Pika themelore ku përqendrohej çështja Otegi Mondragon kundër Spanjës ishte një dispozitë ligjore “që i jep kryetarit të shtetit një nivel më të lartë mbrojtjeje, sesa personave të tjerë (të mbrojtur nga ligji i zakonshëm për fyerjet) ose institucioneve (si qeveria dhe Parlamenti) kur bëhet fjalë për zbulimin e informacionit apo opinioneve që kanë të bëjnë me ta dhe që parashikojnë ndëshkime më të rënda për deklaratat fyese” (/ 55). Gjykata theksoi gjetjen e saj më të hershme në vendimin e çështjes Colombani, se “ofrimi i mbrojtjes më të madhe përmes një ligji të posaçëm për fyerjet, si rregull, nuk do të ishte në përputhje me frymën e Konventës” (po aty,/55).^[19]

Gjykata priret të zbatojë një qasje të ngjashme kundrejt qeveritarëve, domethënë, kryeministrave dhe ministrave. Çështja Tuşalp kundër Turqisë kishte të bënte me masat civile të marra kundër aplikantit për shkak se kishte fyer Kryeministrin turk, Recep Tayyip Erdoğan, të cilin Gjykata e klasifikoi si “politikan i rangut shumë të lartë” (/ 45).

Në çështjen Axel Springer AG kundër Gjermanisë (Nr. 2), Gjykata e përshkroi pozicionin (e mëparshëm) të Gerhard Shrëderit si Kancelar i Gjermanisë “një nga postet më të larta politike në Republikën Federale të Gjermanisë”, çka nënkuptonte se atij i duhet të tregonte një “shkallë më të lartë tolerance sesa një individ privat” (/ 67). Në çështjen Turhan kundër Turqisë, Gjykata konstatoi se komentet e kundërshtuara ishin gjykime vlerore që kishin lidhje me një ministër, domethënë, “një figurë publike për të cilin kufijtë e kritikës së pranueshme janë më të gjerë sesa për një individ privat” (/ 25). Natyra dhe statusi i postit politik, për rrjedhojë, mund të thuhet se është tejet e rëndësishme nga këndvështrimi i proporcionalitetit.

Gjykata ka pasur raste të vlerësojë nëse ekziston një e drejtë e reputacionit pas vdekjes. Nipi i Josif Stalinit paraqiti në Strasburg një çështje që përqendrohej te pyetjet nëse: (i) e drejta e reputacionit e gjyshit të tij ishte shkelur nga dy botime dhe (ii) e drejta e vetë aplikantit për respektimin e jetës së tij private e familjare ishin në rrezik në këtë rast (Dzhugashvili kundër Rusisë). Aplikantit iu mohua legjitimiteti në raport me pretendimin e parë, pasi të drejtat në fjalë nuk janë të transferueshme (po aty, // 24 dhe 25). Gjykata bëri dallimin “midis sulmeve fyese ndaj jetës së personave privatë, reputacioni i të cilëve, si pjesë e pandarë e reputacionit të familjeve të tyre, mbetet në kuadrin e Nenit 8, dje kritikës së ligjshme ndaj figurave publike, të cilat, duke marrë role drejtuese, e ekspozojnë veten ndaj kontrollit të jashtëm” (po aty,/30).^[20] Duke e bërë këtë, ajo e përshkroi Stalinin si “figurë publike e njohur në botë” (po aty, 29). Gjykata theksoi rëndësinë e lirisë së shprehjes për të siguruar kërkimin e së vërtetës historike (po aty,/33),^[21] duke theksuar se “ngjarjet historike me rëndësi të madhe që ndikonin në fatet e shumicës së njerëzve, ashtu si edhe figurat historike të përfshira e përgjegjëse për ta, mbeten në mënyrë të pashmangshme të hapura ndaj kontrollit historik dhe kritikës, duke qenë se paraqesin një çështje me interes të përgjithshëm për shoqërinë” (po aty,/32). Duke theksuar “interesin dhe rëndësinë e jashtëzakonshme publike” të ngjarjeve në fjalë, Gjykata konstatoi se “roli historik i paraardhësit të aplikantit kërkonte një shkallë më të lartë tolerance kundrejt kontrollit dhe kritikës publike ndaj personalitetit dhe verave të tij” (po aty,/35).

2.2.3.  Qeveria dhe autoritetet publike

Siç është përcaktuar nga Gjykata në çështjen Castells kundër Spanjës, “kufijtë e kritikës së lejueshme janë më të gjerë kur bëhet fjalë për qeverinë, sesa për një qytetar privat ose edhe një politikan” (/ 46). Arsyeja për këtë është se në një “sistem demokratik, veprimet dhe mosveprimet e qeverisë duhet t’i nënshtrohen kontrollit të imtë jo vetëm të autoriteteve ligjvënëse dhe gjyqësore, por edhe të shtypit dhe opinionit publik” (po aty,/46).

Çka është me rëndësi, sa i takon ndjekjes penale nga qeveria, Gjykata u shpreh se “pozicioni dominues që ka qeveria sjell si nevojë që ajo të shfaqë vetëpërmbajtje në shfrytëzimin te procedimi penal, sidomos kur ka të tjera mjete në dispozicion për t’iu përgjigjur sulmeve dhe kritikave të pajustifikuara të kundërshtarëve të saj ose medias” (përkthim jozyrtar, po aty, /46).

Përveç fokusit të mësipërm mbi qeverinë (domethënë, pushtetin ekzekutiv të shtetit), parimet e kontrollit nga afër dhe kufijve më të gjerë të kritikës së lejueshme gjejnë zbatim mutatis mutandis edhe për degët e tjera të qeverisë (të përkufizuara gjerësisht) dhe autoritetet publike. Siç theksohet nga Gjykata në vendimin e saj në çështjen Vides Aizsardzības Klubs kundër Letonisë, “autoritetet publike, në parim, e vënë veten në dispozicion të kontrollit të përhershëm nga qytetarët dhe, duke qenë në mirëbesim, gjithkush duhet të jetë në gjendje të tërheqë vëmendjen e publikut drejt situatave që ata i konsiderojnë të paligjshme” (përkthim jozyrtar,/46).

Po ashtu, në çështjen Dyuldin dhe Kislov kundër Rusisë, Gjykata konstatoi shkelje të Nenit 10 kur një gazete iu kërkua t’u paguante dëmshpërblim pjesëtarëve të një qeverie rajonale, pas botimit të një letre të hapur që kritikonte autoritetin rajonal. Gjykata vërejti se letra nuk kishte përmendur asnjë nga zyrtarët e qeverisë që kishin ngritur padi dhe u shpreh se “një nga kërkesat thelbësore të ligjit për fyerje ishte që, në mënyrë që të përbënte motiv për ngritje padie, deklarata fyese duhet t’i referohet një personi në veçanti” (/ 43). Gjykata arsyetoi se nëse:

të gjithë zyrtarët e shtetit do të lejoheshin të padisnin për fyerje në lidhje me çdo deklaratë që kritikonte administrimin e çështjeve shtetërore, edhe në situatat kur zyrtari nuk përmendet me emër apo në mënyrë tjetër identifikuese, gazetarët do të përmbyteshin nga paditë. Jo vetëm që kjo do të sillte si rezultat një barrë të tepruar e shpërpjesëtimore për median, duke tensionuar burimet e tyre dhe duke i përfshirë në padi pa fund, por edhe do të kishte një efekt të pashmangshëm frenues mbi shtypin në ushtrimin e detyrës së tij si përçues i informacionit dhe rojtar publik (po aty,/43).^[22]

Në këtë çështje dhe në të tjera, Gjykata ia ka ulur rëndësinë dallimit midis deklaratave të faktit dhe gjykimeve vlerore, “kur zyrtarët e zgjedhur dhe gazetarët duhet të gëzojnë liri të madhe të kritikojnë veprimet e një autoriteti vendor, edhe nëse deklaratat e bëra mund të mos jenë të mbështetura në fakte” (po aty,/49; shih rubrikën 2.1, më lart).

2.2.4.  Zyrtarët publikë

Në çështjen Janowski kundër Polonisë, e cila kishte të bënte me fyerjet që u ishin drejtuar rojave bashkiake, si dhe në një sërë vendimesh pasuese, si ai i çështjes Nikula kundër Finlandës, që kishte të bënte me fyerjet e drejtuara kundër një prokurori, Gjykata u shpreh se:

nëpunësit civilë në cilësi zyrtare janë, ashtu si politikanët, subjekt i kufijve më të gjerë të kritikës së pranueshme. Pa dyshim, në disa rrethana, këta kufij mund të jenë më të gjerë sa u takon nëpunësve civilë që ushtrojnë kompetencat e tyre sesa në raport me individët privatë. Megjithatë, nuk mund të thuhet se nëpunësit civil janë të hapur me vetëdije ndaj kontrollit të çdo fjale apo veprimi të tyre në atë shkallë që janë politikanët dhe, për pasojë, duhen trajtuar njësoj me këta të fundit kur bëhet fjalë për kritikat ndaj veprimeve të tyre.^[23]Një faktor ndërlikues që përfshihet në vendosjen e kufijve të kritikës së pranueshme ndaj nëpunësve civil shtohet nga vlerësimi i Gjykatës se “mund të jetë nevoja që nëpunësit civilë të mbrohen nga sulmet ofenduese, abuzive dhe fyese që vlerësohet se i ndikojnë ata në përmbushjen e detyrave dhe dëmtojnë besimin e publikut tek ata dhe pozicioni që mbajnë”.^[24]

Kufijtë më të gjerë të kritikës së pranueshme mund të gjejnë zbatim për disa lloje nëpunësish civilë, por jo te të tjerët, në varësi të natyrës së funksioneve dhe përgjegjësive. Në çështjen Lešník kundër Sllovakisë, për shembull, nëpunësit civilë në fjalë ishin prokurorë publikë, “detyra e të cilëve ishte të kontribuonin në miradministrimin e drejtësisë” dhe që i bën ata “pjesë të makinerisë gjyqësore në kuptimin më të gjerë të fjalës” (/ 54). Gjykata u shpreh se për këtë arsye është “në interesin e përgjithshëm që, si oficerët gjyqësorë, ata duhet të gëzojnë besimin e publikut” dhe se “mund të jenë e nevojshme, për rrjedhojë, që shteti t’i mbrojë nga akuzat e pabaza” (po aty,/54).

Në çështjen Busuioc kundër Moldavisë, Gjykata refuzoi të ndiqte linjën e arsyetimit në vendimet e saj për çështjet Janowski dhe Nikula, midis të tjerave, për shkak se “ankimuesit në fjalë nuk ishin as oficerë të zbatimit të ligjit, as prokurorë; zbatimi i parimit Janowski për të gjithë personat që janë të punësuar nga shteti apo kompanitë shtetërore do të ishte shumë i tepruar” (/ 64).

Një ilustrim konkret i natyrës së ndërlikuar të këtij vlerësimi ofrohet nga çështja Pedersen dhe Baadsgaard kundër Danimarkës. Në këtë rast, Gjykata u shpreh se:

edhe pse Kryeinspektori ishte subjekt i kufijve më të gjerë të kritikës së pranueshme sesa një individ privat, duke qenë zyrtar publik, zyrtar i lartë policie dhe drejtues i skuadrës së policisë që kishte kryer vërtet një hetim penal të diskutueshëm, ai nuk mund të trajtohej në të njëjtin nivel me politikanët kur bëhej fjalë për diskutimin publik të veprimeve të tij. Aq më pak mund të jetë kështu, duke qenë se akuza e tejkalonte konceptin e “kritikës ndaj punës së Kryeinspektorit si drejtues i hetimit në rastin konkret” … dhe arrinte deri në akuzën se kishte kryer një vepër të rëndë penale. Kështu, në mënyrë të pashmangshme kjo jo vetëm paragjykonte besimin e publikut tek ai, por po ashtu shpërfillte të drejtën e prezumimit të pafajësisë derisa të provohej fajtor, sipas ligjit (/ 80).

Ashtu siç përmendet më lart, në disa raste, natyra e funksionit (për shembull, i lartë ose me profil të lartë) që kryhet nga një zyrtar publik mund të tregojë nivelin e kritikës që konsiderohet si e pranueshme. Në çështjen De Carolis dhe Francës Televisions kundër Francës, princi saudit që ishte paditësi në procesin gjyqësor për fyerje u konsiderua si dikush që mbulonte një pozicion të lartë në Mbretërinë e Arabisë Saudite, duke mbajtur në mënyrë të njëpasnjëshme disa funksione të ndryshme zyrtare që kishin lidhje me temën e programit në qendër të procesit gjyqësor për fyerje (/ 52). Ajo çka kishte rëndësi në sytë e Gjykatës ishte se çështja kishte të bënte me një nëpunës civil i cili vepronte si figurë publike që ushtronte funksione publike. Megjithatë, në çështje të tjera, si Nilsen dhe Johnsen kundër Norvegjisë, Gjykata nuk ra dakord se “mbështetur në veprimtarinë e tij si ekspert i caktuar nga qeveria, Z. Bratholm mund të krahasohej me një politikan që duhej të shfaqte një shkallë më të lartë tolerance” (/ 52). Ajo mbajti qëndrimin se “ishte më shumë ajo që ai kishte bërë përtej këtij funksioni, nëpërmjet pjesëmarrjes së tij në debatin publik”, që kishte rëndësi për çështjen (po aty,/52).

Në çështjen Fedchenko kundër Rusisë (Nr. 2), artikulli në qendër të çështjes ishte kritik për problemet në sistemin rajonal arsimor dhe përmendte shifra konkrete e jepte mbiemrat e zyrtarëve të lartë. Kjo natyrisht që i bëri të identifikueshëm individët në fjalë, por Gjykata nuk e pa si problem këtë. Gjykata vërejti se “kritika efektive është e pamundur, nëse nuk u referohet shifrave dhe personave konkretë” (/ 59). Ajo vijoi duke përmendur rëndësinë që ka për debatin publik mundësia për të identifikuar individët përkatës. Ajo arsyetoi:

Ta konsiderosh ndryshe do të thotë të shuash thelbin e së drejtës së debatit publik rreth çështjeve me interes publik dhe ta kthesh në një koncept tërësisht të fiktiv. Në rastin aktual, paditësi mbante pozicionin e zyrtarit më të lartë në sistemin rajonal arsimor. Një debat publik rreth gjendjes së sistemit arsimor në rajon zor se mund të konceptohet pa përmendur emrin e zyrtarit të tij më të lartë (po aty,/59).

2.2.5.  Gjyqtarët

Duke mbajtur parasysh parimet e përshkruara në paragrafët e mësipërm, gjyqtarët përfaqësojnë një kategori të posaçme nëpunësish civilë ose zyrtarësh publikë, sajë “rolit të veçantë të gjyqtarit në shoqëri”, siç e përshkruan Gjykata në vendimin e saj për çështjen Prager dhe Oberschlick kundër Austrisë (/ 34).^[25] Gjykata pohoi se:

si garantues i drejtësisë, një vlerë themelore në një shtet që sundohet nga ligji … [gjyqësori] duhet të gëzojë besimin e publikut, nëse do të duhet t’i kryejë me sukses detyrat e tij. Për rrjedhojë, mund të jetë e nevojshme që ky besim të mbrohet nga sulmet shkatërruese që janë në themel të pabaza, posaçërisht duke pasur parasysh faktin se gjyqtarët që janë kritikuar i nënshtrohen detyrimit për të qenë të rezervuar, i cili nuk i lejon të përgjigjen” (/ 34).

Megjithatë, siç e theksoi edhe Gjykata, mbetet çështja që shtypi “është një nga mjetet me anë të të cilit politikanët dhe opinioni publik mund të vërtetojnë se gjyqtarët për përmbushin përgjegjësitë e tyre të rënda në mënyrë të tillë që të jetë në përputhje me qëllimin, çka përbën bazën e detyrës që u është besuar” (po aty,/34).

2.2.6.  Figurat publike dhe individët privatë

Logjika që qëndron në thelb të rolit publik të personave në poste zyrtare ose në politikë është përdorur nga Gjykata edhe për persona të cilët janë aktivë në jetën publike në mënyra të ndryshme. Një konsideratë kryesore për Gjykatën mbetet nëse individi ka kërkuar publicitet apo është angazhuar në debatin publik. Në këta skenarë, pritet që individi të tolerojë kontrollin dhe kritikën e publikut. Për ta ilustruar, në çështjen Kuliś kundër Polonisë, Gjykata u shpreh se “kufijtë e komentit publik janë më të gjerë nëse është e përfshirë një figurë publike, duke qenë se ai e ekspozon veten ndaj kontrollit publik në mënyrë të pashmangshme dhe të vetëdijshme dhe, për rrjedhojë, duhet të shfaqë një shkallë posaçërisht të lartë tolerance” (/ 47). Megjithatë, në përgjithësi, kufijtë e kritikës së lejueshme nuk janë aq të gjerë sa për politikanët. Në këtë drejtim, Gjykata është shprehur se: ndërkohë që kufijtë e kritikës së lejueshme janë më të ngushta në raport me qytetarin privat sesa me politikanin, individët privatë e ekspozojnë veten ndaj kontrollit kur hyjnë në arenën e debatit publik dhe, më pas, duhet të tregojnë një shkallë më të lartë tolerance”.^[26]

Kështu, në çështjen Brunet-Lecomte dhe Lyon Mag’ kundër Francës, Gjykata konstatoi se një mësues duhej parë si figurë publike, jo vetëm për arsye të natyrës publike të profesionit të tij, por edhe për shkak të publicitetit që ai kishte kërkuar për disa prej ideve dhe besimeve të tij. Gjykata vërejti se:

në kohën materiale, T. ishte shumë aktiv si lektor, veçanërisht në zonën e Lionit, siç tregohet jo vetëm nga artikujt e kundërshtuar, por edhe shumë dokumente të përfshira në prova dhe të sjella përpara Gjykatës. Nga kjo rrjedh se, edhe pse T. nuk mund të krahasohet me një figurë publike vetëm në dritën e profesionit të tij si mësues, ai e kishte ekspozuar veten gjithsesi ndaj kritikës së shtypit përmes publiciteti që kishte zgjedhur t’iu jepte disa prej ideve dhe besimeve të tij dhe, ndoshta, mund të presë si rezultat një kontroll më të madh ndaj komenteve të tij (përkthim jozyrtar,/46).

Po kështu, në çështjen Karman kundër Rusisë, paditësi në procesin gjyqësor për fyerje ishte kryeredaktori i një gazete që kishte organizuar një tubim publik, në të cilin kishte folur për idetë e tij dhe me anë të kësaj kishte “kërkuar mbështetje popullore” për to (/ 35). Gjykata e Rrethit theksoi se ai “kishte marrë pjesë në mënyrë aktive në jetën publike të qytetit” (po aty, 35). Këto vlerësime e shtynë Gjykatën të vërente se “duke qenë se ai ishte aktiv në këtë mënyrë në sferën publike, ai duhej të kishte një shkallë më të lartë tolerance ndaj kritikës” (po aty,/35).

Faktorë të tjerë që u morën në konsideratë nga Gjykata përfshijnë interesin publik te personi dhe veprimtaritë e tij/saj, pavarësisht nëse ai/ajo mban ndonjë post zyrtar dhe të drejtën e tij/saj (dhe pritshmërinë e arsyeshme) për privatësi. Në çështjen Von Hannover kundër Gjermanisë, Gjykata konstatoi se situata nuk përfshihej “në sferën e ndonjë debati politik ose publik, pasi fotot e publikuara dhe komentet shoqëruese lidheshin vetëm me hollësitë e jetës private të aplikantit” (/ 64). Edhe pse aplikantja, Princesha Karolinë e Monakos, “përfaqëson familjen mbretërore në ngjarje të caktuara kulturore ose bamirësie … ajo nuk ushtron asnjë funksion brenda ose për llogari të Shtetit të Monakos ose ndonjë prej institucioneve të tij” (po aty,/62).

Më në përgjithësi, në çështjen Von Hannover kundër Gjermanisë (Nr. 2), Gjykata ka sintetizuar kriteret që zbaton kur vendos në ekuilibër të drejtën e lirisë së fjalës me të drejtën e jetës private, si vijon: kontributi në një debat me interes të përgjithshëm; sa i njohur është personi i përfshirë dhe tema e raportimit; sjellja e mëparshme e personit të përfshirë; përmbajtja, forma dhe pasojat e botimit; rrethanat në të cilat janë bërë fotot (// 108 në 113). Këto kritere janë sintetizuar nga pjesë të tjera të jurisprudencës, për shembull, çështja Axel Springer AG kundër Gjermanisë, ku Gjykata u shpreh se fakti që një person i famshëm kërkon në mënyrë aktive të vihet në qendër të vëmendjes mund të sjellë ulje të pritshmërisë për privatësi nga ana e tij. Personi në çështjen Axel Springer ishte aktor, por ky arsyetim do të vlente edhe për personat e njohur nga fusha të tjera të jetës, si figura të sportit dhe të famshëm nga fusha e argëtimi.^[27]

Në çështjen Colaço Mestre, interesi publik mbizotëronte, duke qenë se botimi përqendrohej vetëm te veprimtaritë publike të palës ankimuese – veprimtaritë e tij si kryetar i klubit të futbollit dhe president i ligës së futbollit dhe jo te jeta e tij private.^[28] Megjithatë, edhe kur informacioni i publikuar nuk ka të bëjë drejtpërdrejt me veprimtaritë publike të një figure publike (ose lidhet vetëm me jetën e tij private), si në çështjen Tønsbergs Blad AS dhe Haukom kundër Norvegjisë, “mosrespektimi i mundshëm i ligjeve dhe rregulloreve nga një figurë publike ka për qëllim mbrojtjen e interesave serioze të publikut, edhe në sferën private, në rrethana të caktuara mund të përbëjë një çështje me interes legjitim publik” (/ 87).

Më tej, në çështjen Bergens Tidende dhe të tjerët kundër Norvegjisë, Gjykata u shpreh se edhe në rastin kur shtypi “sulmon reputacionin e individëve privatë” (/ 53), ajo nuk mund të konstatojë se “interesi i qartë i Dr R. për të mbrojtur reputacionin e tij profesional ishte i mjaftueshëm për të mbizotëruar ndaj interesit publik ndaj lirisë së shtypit për të përcjellë çështje me interes legjitim publik” (po aty,/60).^[29]

2.2.7.  Korporatat

Parimet e vendosura nga Gjykata në çështjen Lingens kundër Austrisë kanë pasur mjaft ndikim në përvijimin e kufirit të kritikës së pranueshme sa u takon llojeve të ndryshme të aktorëve. Këto parime që theksojnë rëndësinë e debatit publik në një shoqëri demokratike janë zbatuar edhe nga korporatat, që në vitin 1989, në vendimin e Gjykatës në çështjen Markt Intern:

Në një ekonomi tregu, një ndërmarrje që kërkon të hapë biznes e ekspozon në mënyrë të pashmangshme veten ndaj kontrollit të imët të praktikave të saj nga konkurrentët. Strategjia e saj tregtare dhe mënyra me të cilën respekton angazhimet e saj mund të shkaktojnë kritika nga ana e konsumatorëve dhe shtypit të specializuar. Me qëllim që të përmbushë këtë detyrë, shtypi i specializuar duhet të jetë në gjendje të zbulojë fakte që mund të jenë me interes për lexuesit e tij dhe me anë të tyre të kontribuojë për transparencën e veprimtarive të biznesit.^[30]

Në vendimin e saj për çështjen Steel dhe Morris kundër Mbretërisë së Bashkuar, Gjykata u shpreh se “shoqëritë e mëdha tregtare publike e ekspozojnë veten në mënyrë të pashmangshme dhe të vetëdijshme ndaj kontrollit të imtësishëm të veprimeve të tyre dhe, si në rastin e burrave e grave të biznesit që i administrojnë ato, kufijtë e kritikës së pranueshme janë më të gjerë në rastin e këtyre kompanive” (/ 94). Çështja erdhi si rezultat i dënimit të aktivistëve mjedisorë për të paguar dëmshpërblim, për shkak se kishin fyer McDonald’s-in në një fushatë kundër korporatës.

Në një linjë të ngjashme, Gjykata më parë ishte shprehur në çështjen Fayed kundër Mbretërisë së Bashkuar se “kufijtë e kritikës së pranueshme janë më të gjerë sa u takon biznesmenëve që përfshihen në mënyrë aktive në punët e kompanive të mëdha publike, sa kur bëhet fjalë për individët privatë” (/ 75). Ajo vijoi duke deklaruar se personat “që përfshihen në kategorinë e mësipërme të biznesmenëve e ekspozojnë veten në mënyrë të pashmangshme dhe të vetëdijshme ndaj kontrollit të imët të veprimeve të tyre, jo vetëm nga shtypi por gjithashtu e mbi të gjitha nga tëra organizmat që përfaqësojnë interesin publik” (po aty,/75).

Po ashtu, Gjykata ka pranuar se mbrojtja e reputacionit të një kompanie “dhe, kësisoj, ‘e reputacionit ose të drejtave të të tjerëve’” mund të konsiderohet synim i ligjshëm për qëllimet e Nenit 10/2.^[31] Sipas Gjykatës, “përveç interesit publik në debatin e hapur rreth praktikave të biznesit, ka një interes konkurrues për të mbrojtur suksesin dhe vijueshmërinë tregtare të kompanive në përfitim të aksionerëve dhe punonjësve, por edhe për të mirën më të gjerë ekonomike”.^[32] Për këto arsye, shteti “gëzon një kufi vlerësimi sa u takon mjeteve që parashikon në kuadrin e legjislacionit vendas për t’i dhënë mundësi një shoqërie tregtare të kundërshtojë të vërtetën dhe të kufizojë dëmet e akuzave që rrezikojnë t’i dëmtojnë reputacionin” (po aty,/94).

Në çështjen Uj kundër Hungarisë, Gjykata mori në shqyrtim procedurën e ndjekjes penale të nisur nga një korporatë shtetërore, pasi aplikanti gazetar e kishte përshkruar llojin e veçantë të verës që prodhohej prej saj si “pisllëqe”. Gjykata vlerësoi se “akuzat penale të kundërshtuara ishin ngritur nga një kompani që padyshim ka të drejtën të vetëmbrohet nga akuzat fyese” (/ 22). Megjithatë, Gjykata pohoi se ka një dallim midis interesave të reputacionit tregtar të një kompanie dhe reputacionit të individit që ka të bëjë me statusin e tij ose të saj shoqëror. Ndërsa kjo e fundit mund të ketë pasoja në dinjitetin e dikujt, për Gjykatën, interesat e reputacionit nuk e kanë këtë përmasë morale. Në padinë në fjalë, interesi i reputacionit që rrezikohet është ai i korporatës shtetërore; kësisoj, ai është tregtar, pa asnjë ndikim në karakterin moral (po aty,/22).¹⁰⁰

Një tjetër parim që lidhet me kufijtë e kritikës së lejueshme në debatin publik është zbatuar në mënyrë të ngjashme për korporatat, konkretisht, nëse një korporatë është vulgare ose provokuese në reklamat e saj, kritikat që pasojnë me një stil të ngjashëm vulgar ose provokues mund të jenë të pranueshme. Në çështjen Kuliś dhe Różycki kundër Polonisë, ku një karikaturë satirike përmendte ngrënien e “pisllëqeve” kur bëhej fjalë për patatinat e kompanisë ushqimore të paditësit, Gjykata u shpreh:

Formulimi i përdorur nga aplikantët kishte qenë i tepruar; megjithatë, ata iu ishin kundërpërgjigjur sloganeve të përdorura në fushatën publicitare që, gjithashtu, kishte shfaqur mungesë ndjeshmërie dhe mirëkuptimi për moshën dhe ekspozimin e konsumatorëve të synuar, konkretisht fëmijëve, ndaj produktit të tyre. Kështu, Gjykata vlerëson se stili i shprehjes së aplikantëve ishte nxitur nga lloji i sloganeve kundrejt të cilave po reagonin dhe, duke marrë parasysh kontekstin e tij, nuk i kishte tejkaluar kufijtë e lejueshëm të një shtypi të lirë (/ 39).

Gjykata bën dallimin midis llojeve të ndryshme të korporatave, për shembull, sa i takon natyrës së pronësisë (domethënë, është shtetërore ose private) dhe madhësisë. Gjykata konstatoi në çështjen Timpul Info-Magazin dhe Anghel kundër Moldavisë se korporata “nuk ishte një kompani e madhe si ajo në çështjen Steel dhe Morris” dhe “duhet, për rrjedhojë, të gëzojë mbrojtje krahasimisht më të madhe të reputacionit të saj” (/ 34). Më tej, Gjykata deklaroi se “kur një kompani private vendos të marrë pjesë në transaksione ku përfshihen fonde të konsiderueshme publike, ajo e ekspozon vullnetarisht veten ndaj një kontrolli më të madh nga ana e opinionit publik. Veçanërisht, nëse ka akuza që transaksione të tilla kanë qenë në dëm të financave publike, kompania duhet t’i pranojë kritikat nga publiku” (po aty,/34).

2.2.8.  Grupet

Në vendimin e çështjes Giniewski kundër Francës, Gjykata la në fuqi legjitimitetin e qëllimit të ndërhyrjes së kundërshtuar në të drejtën e lirisë së shprehjes së aplikantit, që e përmblodhi se ishte “për të mbrojtur një grup personash nga fyerja për shkak të anëtarësisë të tyre në një besim të caktuar” (theksi i vendosur nga autori,/40). Gjykata vlerësoi se ky qëllim përkonte me mbrojtjen e “reputacionit ose të drejtave të të tjerëve” (Neni 10/2 i Konventës). Në thelb, fokusi ishte te fyerja e (një grupi) personash, jo besimeve si të tilla. Një grup, që detyrimisht përfshin një trupë individësh, mund të ketë interesa të reputacionit, kurse një fe (e parë si besim, më shumë se si grup) jo. Në vendimin e saj në çështjen Garaudy kundër Francës, Gjykata e përshkroi mohimin e Holokaustit si “një nga format më të rënda të fyerjes fetare të hebrenjve dhe të nxitjes së urrejtjes kundër tyre”, duke mohuar kësisoj mbrojtjen e kundërshtuar nga konventa të shprehjes, në përputhje me Nenin 17.^[33]

2.2.9.  Institucionet

Gjykatës i është dashur po ashtu të shqyrtojë interesat e reputacionit të organizmave ose institucioneve të tilla si universitetet, që kërkojnë vendosjen në ekuilibër të së drejtës së lirisë së shprehjes (ose, më konkretisht, debatit mbi organizimin e jetës universitare) me interesat e reputacionit. Sërish, Gjykata e ka zbatuar, me ndryshimet e rastit, këtë arsyetim në çështjen Lingens, për shembull, në çështjen Kharlamov kundër Rusisë, ku konstatoi se “mbrojtja e autoritetit të universitetit është thjesht në interesin institucional të universitetit, domethënë, një konsideratë që nuk ka domosdoshmërisht të njëjtën forcë si “mbrojtja e reputacionit ose të drejtave të të tjerëve” në kuptimin e Nenit 10/2” (/ 29).

Aftësia për të kritikuar hapur universitetet, edhe kur këto kritika kanë ndikim negativ në interesat e tyre të reputacionit, është pjesë përbërëse e lirisë akademike, rëndësia e së cilës është theksuar nga Gjykata në pjesë të tjera të jurisprudencës. Për shembull, në çështjen Sorguç kundër Turqisë, aplikanti, mbështetur në përvojën e tij, kishte kritikuar sistemin universitar të emërimeve dhe ngritjeve në detyrë që, siç pretendonte ai, kishte bërë që kandidatët e papërshtatshëm akademikisht të ishin të suksesshëm. Gjykata theksoi në vendimin e saj se liria akademike “përfshin lirinë e akademikëve për të shprehur lirisht mendimin e tyre rreth institucionit ose sistemit në të cilin punojnë dhe lirinë për të përhapur dijen dhe të vërtetën pa kufizime” (/ 35). Ajo vlerësoi se Gjykata e Kasacionit e Turqisë nuk e kishte përcaktuar në mënyrë bindëse se kishte nevojë urgjente shoqërore që “mbrojtja e të drejtave të personalitetit të një personi të papërmendur me emër të vihej mbi të drejtën e lirisë së shprehjes së aplikantit dhe interesin e përgjithshëm për nxitjen e kësaj lirie kur bëhet fjalë për çështje me interes publik” (po aty,/36).

2.2.10.    Shoqatat

Në çështjen Jerusalemi kundër Austrisë, që kishte të bënte me fyerjen e dy shoqatave nga një këshilltar bashkiak, Gjykata vlerësoi kufijtë e kritikës së pranueshme për shoqatat, që, siç e theksoi ajo, “e lënë veten të hapur ndaj kontrollit kur hyjnë në arenën e debatit publik” (/ 38). Gjykata konstatoi s shoqatat në fjalë ishin “aktive në fushën e interesit publik, konkretisht, politikën kundër drogës” (po aty,/39). Ajo vërejti më tej se:

ato morën pjesë në diskutimet publike për këtë çështje dhe, pasi qeveria pranoi, bashkëpunuan me një parti politike. Duke qenë se shoqatat ishin aktive në këtë mënyrë në sferën publike, ato duhej të tregonin një shkallë më të lartë tolerance ndaj kritikës kur kundërshtarët vlerësuan qëllimet e tyre, si dhe … mjetet e përdorura në atë debat” (po aty,/39).

Duke u mbështetur e duke përpunuar këto konstatime në çështjen Paturel kundër Francës, që kishte të bënte me fyerjen e dyshuar të një sekti, Gjykata rikujtoi se:

shoqatat janë të hapura ndaj kontrollit kur hyjnë në arenën e debatit publik dhe, sapo bëhen aktive në sferën publike, ato duhet të tregojnë një shkallë më të lartë tolerance karshi kritikave nga kundërshtarët për qëllimet e tyre dhe argumentet e paraqitura në debat … Në këtë rast, UNADFI është një shoqatë që punon në një fushë të interesit publik, konkretisht praktikat dhe organizatat sektare. Ajo merr pjesë në debatet publike, duke qenë se qëllimi i saj është të informojë publikun rreth sekteve, si dhe të punojë për parandalimin dhe ofrimin e ndihmës për viktimat. Asnjë nuk kundërshton se shoqata i kryen në mënyrë aktive veprimtaritë e saj ligjore (përkthim jozyrtar,/46).

2.3.        KUSH ËSHTË PËRGJEGJËS?

Një çështje e rëndësishme në ligjin për fyerjen është edhe pyetja se kush është përgjegjës për deklaratat fyese. Për shembull, a duhet të mbajnë përgjegjësi redaktorët dhe gazetarët individualisht, si edhe organizata mediatike ose botuesi? A duhet ata që janë të përfshirë teknikisht në botimin elektronik të mbajnë përgjegjësi, kur nuk janë autori, redaktori ose botuesi? A duhet të jetë përgjegjëse gazeta për letrat e lexuesve? A duhet të mbajë përgjegjësi transmetuesi për kontributet e të ftuarve apo një faqe interneti për komentet e përdoruesve?

Pyetjet se kush mban përgjegjësi përcaktohen përgjithësisht në nivelin e shtetit anëtar, qoftë nga caktimi i kryeredaktorëve si personat përgjegjës apo përdorimi i argumenteve mbrojtëse të tilla si “botim i pafajshëm” për ata që janë të përfshirë teknikisht në botimet elektronike.

Çfarë është me rëndësi, Gjykata ka konsideruar si çështje parimore se:

Raportimi i lajmeve mbështetur në intervista, qofshin të redaktuara ose jo, përbën një prej mjeteve më të rëndësishme me anë të të cilave shtypi mund të luajë rolin e tij jetik të “rojtarit publik” … Ndëshkimi i një gazetari se ka ndihmuar në përhapjen e deklaratave të dhëna nga një tjetër person në një intervistë do të pengonte seriozisht kontributin e shtypit në diskutimin e çështjeve me interes publik he nuk duhet parashikuar, përveçse kur ka arsye veçanërisht të forta për ta bërë këtë.^[34]

Ky është parim shumë i rëndësishëm, pasi i lejon gazetarët të raportojnë për opinione të diskutueshme pa pasur frikë se këto opinione do t’iu ngarkohen atyre.^[35] Në vendimin e saj për çështjen Reznik, Gjykata u shpreh se “shkalla e përgjegjësisë së aplikantit në fyerje nuk duhet të shkojë përtej fjalëve të tij dhe ai nuk mund të konsiderohet përgjegjës për deklaratat apo akuzat e bëra nga të tjerët, qoftë redaktor televiziv ose gazetarë” (/ 45). Çështja kishte të bënte me deklaratat e bëra nga aplikanti ndërsa merrte pjesë në një debat televiziv të drejtpërdrejtë, pa qenë në dijeni të “asnjë segmenti filmik që redaktori kishte zgjedhur të përdorte si hyrje në debat” (po aty,/45).

Në po të njëjtën linjë, Gjykata konstatoi se, në varësi të rrethanave, mund të mos jetë e justifikueshme që redaktorëve t’iu kërkohet të distancohen nga tekstet e autorëve që botojnë.^[36] Megjithatë, ajo shpjegoi:

Është e vërtetë se, duke qenë se ai kontribuoi për ofrimin e një kanali për shprehjen e opinioneve nga autorët që boton, redaktori jo vetëm merr pjesë plotësisht në lirinë e tyre të shprehjes, por ndan po ashtu “detyrat dhe përgjegjësitë” e tyre. Me kusht që të respektohen kërkesat e paragrafit 2, Neni 10 nuk e përjashton për rrjedhojë se redaktori, edhe pa i mbështetur personalisht opinionet e shprehura, mund të ndëshkohet pasi ka botuar një tekst në të cilin autori ka shpërfillur “detyrat dhe përgjegjësitë” e tij (përkthim jozyrtar, po aty,/47).^[37]

Duket sikur, parimisht, Gjykata është shprehur se gazetat nuk duhet të mbajnë përgjegjësi për përmbajtjen që paraqitet nga lexuesit ose kontribuesit. Për shembull, në çështjen Lindon, Otchakovsky-Laurens dhe Korrik kundër Francës, Gjykata e mori në shqyrtim dënimin e drejtorit të gazetës pas botimit të një peticioni të nënshkruar nga 97 shkrimtarë që kritikonte një dënim për fyerje dhe që riprodhonte fragmente nga novela që ishte konsideruar si fyese nga gjykata dhe “e kundërshtoi këtë karakterizim” (/ 66).

Gjykata vlerësoi se dënimi i drejtorit të gazetës ishte në përputhje me Nenin 10, duke u shprehur se “nuk duket e paarsyeshme që të vlerësohet se … [drejtori] i tejkaloi kufijtë e ‘provokimit’ të lejueshëm duke e ribotuar … fragmentet [fyese]” dhe se “Gjykata vlerëson se, brenda kufijve të përmendur më lart, arsyetimi i Gjykatës së Apelit është në pajtim me gjetjet e saj që shkrimet e kundërshtuara nuk ishin thjesht gjykime vlerore, por edhe akuza fakti … dhe se Gjykata e Apelit kishte bërë një vlerësim të pranueshëm të fakteve kur kishte arritur në përfundimin se shkrimet nuk ishin mjaftueshëm “gjakftohta” (po aty,/66).

Duke iu kthyer çështjes së përgjegjësisë për komentet e palëve të treta, Gjykata ka marrë në konsideratë edhe çështjen nëse një portal lajmesh në internet mban përgjegjësi për komentet fyese (disa prej të cilave përbënin gjuhë urrejtjeje, sipas Gjykatës) të postuara nga përdoruesit në përgjigje të një artikulli të botuar në faqen e tij të internetit, në çështjen Delfi AS kundër Estonisë. Pavarësisht ekzistencës dhe zbatimit të një sistemi filtrimi dhe sistemit të njoftim-bllokimit, Gjykata konstatoi se kompania aplikante ishte fajtore për komentet, mes të tjerave, për shkak të detyrave dhe përgjegjësive të saj lidhur me përmbajtjen e urrejtjes që ishte postuar në përgjigje të përmbajtjes së saj.

Në vendimin e saj në çështjen Delfi, Gjykata identifikoi një numër aspektesh specifike të lirisë së shprehjes sa u takon protagonistëve që luajnë rolin e ndërmjetësit në internet, si me rëndësi për vlerësimin konkret të ndërhyrjes në fjalë: “konteksti i komenteve, masat e zbatuara nga kompania aplikante me qëllim që të parandalonte ose hiqte komentet fyese, përgjegjësia e autorëve faktikë të komenteve si alternativë ndaj përgjegjësisë së ndërmjetësit dhe procesit gjyqësor vendas për kompaninë aplikante” (/ 142; shih edhe/143). Në çështjen pasuese, Gjykata kishte deklaruar se këto kritere (të ndryshuara) janë po ashtu me vlerë për të vlerësuar proporcionalitetin e ndërhyrjes në të drejtën e lirisë së shprehjes në rrethana të ngjashme (“pa elementin themelor të gjuhës së urrejtjes”^[38] në vendimin për çështjen Delfi).

Në çështjen Magyar Tartalomszolgáltatók Egyesülete dhe Index.hu Zrt kundër Hungarisë, Gjykata i përshkroi aplikantët (ofrues të shërbimit të internetit) si “protagonistë të medias së lirë elektronike” (/ 88) dhe tregoi një vetëdije të ndërlikimeve për ngarkimin me përgjegjësi për komentet e palëve të treta në portalet e internetit. Ajo u shpreh se kjo përgjegjësi “mund të ketë pasoja të parashikueshme negative në mjedisin e komenteve të një portali interneti, duke e detyruar ta mbyllë fare hapësirën e komentimit”, që “mund të ketë drejtpërdrejt ose tërthorazi një efekt frenues në lirinë e shprehjes në internet” (po aty,/86).

2.4.        ARGUMENTET MBROJTËSE

2.4.1.  E vërteta

E vërteta është mbrojtje ndaj një padie për fyerje, për arsye se nëse faktet janë të vërteta dhe mund të provohen si të tilla duke bindur gjykatën, nuk ka asnjë bazë për t’i ngarkuar përgjegjësi folësit dhe liria e shprehjes mbizotëron. Kjo rrjedh prej faktit se një person ka të drejtën e reputacionit bazuar në të vërtetën, jo të një reputacioni të mirë që mbështetet mbi gënjeshtrën dhe, kësisoj, është i pamerituar.

Përgjithësisht, nuk mjafton që folësi të besojë se ajo çka ai/ajo ka botuar është e vërtetë; është e nevojshme që të jetë në gjendje ta provojë. Saktësia e fakteve dhe në raportimin e fakteve është, për rrjedhojë, kryesore.^[39] Megjithatë, sidomos për gazetarët nuk është gjithnjë e mundur që në momentin që historia botohet ajo të jetë tërësisht e saktë, ndaj kërkohet njëfarë kohe. Gjykata e pranon se “lajmi është një mall që prishet dhe vonesa e botimit të tij, qoftë edhe për një periudhë të shkurtër, mund ta zhveshë nga e gjithë vlera dhe interesi”^[40].

Praktikat gazetareske mund të krijojnë procese për kontrollin e fakteve që mund të nxiten për të siguruar qasje në burimet dhe dokumentet që mund të ofrojnë prova në gjykatë, në rast se ngrihet një akuzë për fyerje. Mbrojtja lidhet vetëm me faktet, pasi janë vetëm faktet ato që mund të provohen si të vërteta ose të rreme. Siç diskutohet më lart, komentet dhe gjykimet vlerore nuk mund të provohen.

2.4.2.  Mirëbesimi

Mirëbesimi (ose bonne foi) është një element i një numri mbrojtjesh të përdorura në çështjet gjyqësore për fyerje. Ai është një element i mbrojtjes me anë të komentit të drejtë dhe botimit të arsyeshëm ose i mbrojtjes së privilegjit të cilësuar, për shembull. Në rastin e gazetarëve, prania ose mungesa e mirëbesimit mund të vërtetohet duke iu referuar fakteve dhe rrethanave të çështjes dhe/ose duke iu referuar kodeve gazetareske të etikës. Gjykata mbështet rolin e rëndësishëm të medias në demokraci dhe ka shtjelluar shumë aspekte të të drejtave të medias. Po ashtu, ajo flet në lidhje me detyrat e medias, duke iu referuar rregullisht “detyrave dhe përgjegjësive” të përmendura shprehimisht në Nenin 10/2. Ajo pranon vendin e etikës gazetareske në ruajtjen e standardeve, pret dhe nxit gazetarët të respektojnë etikën gazetareske dhe, me raste, u referohet kodeve konkrete të standardeve dhe praktikave gazetareske.

Gjykata i është referuar rastësisht konceptit dhe kërkesave të së ashtuquajturës “gazetari e përgjegjshme”, edhe pse përdorimi i termit nga ana e saj ka rezultuar i debatueshëm.^[41] Ajo e ka përkrahur përherë rolin e medias dhe ka mbështetur gazetarinë e përgjegjshme ose “me mirëbesim” dhe ka shpjeguar vendosjen gjithnjë e më shumë të theksit në etikën gazetareske dhe kodet e praktikës si vijon:

Këto konsiderata luajnë një rol veçanërisht të rëndësishëm ditët e sotme, duke pasur parasysh ndikimin që ushtron media në shoqërinë bashkëkohore: ato jo vetëm që informojnë, por edhe mund të sugjerojnë me mënyrën sesi e paraqesin informacionin sesi duhet vlerësuar ai. Në një botë në të cilën individi përballet me sasi të mëdha informacioni që qarkullojnë me anë të medias tradicionale dhe elektronike dhe përfshijnë një numër gjithnjë e më të madh aktorësh, monitorimi i respektimit të etikës gazetareske merr rëndësi më të madhe.^[42]

Gjykata ka deklaruar shprehimisht se nuk do t’i vërë në dyshim gazetarët,^[43] dhe i ka qëndruar kryesisht larg formulimit të rregullave për gazetarinë e përgjegjshme. Ajo është shprehur se metodat e raportimit objektiv dhe të ekuilibruar mund të ndryshojnë në mënyrë të konsiderueshme, në varësi mes të tjerash nga media në fjalë. Sidoqoftë, për të vendosur nëse kufizimi ndaj një gazetari ka qenë i nevojshëm dhe proporcional, ajo do të shqyrtojë të gjitha faktet e çështjes, përfshi botimin në fjalë dhe rrethanat në të cilat ishte shkruar.¹¹² Kështu, ajo mund të shohë ndikimin e mjedisit të përfshirë, mënyrën në të cilën është përgatitur programi i transmetuar, përmbajtjen e tij dhe kontekstin në të cilin është transmetuar, si dhe qëllimin e programit.¹¹³

Edhe në çështjen Bergens Tidende dhe të tjerët kundër Norvegjisë, Gjykata u shpreh se ankesat e pacientëve të pakënaqur, edhe pse të shprehura në terma grafike e të forta, ishin në thelb korrekte dhe të regjistruara me saktësi nga gazeta. Duke lexuar artikujt në tërësi, Gjykata nuk konstaton se pohimet ishin të tepruara apo çorientuese dhe vendosi njëzëri se dëmshpërblimi i dhënë kundër gazetës në gjykatat norvegjeze përbënte shkelje të së drejtës së lirisë së shprehjes së gazetës. Në një deklaratë të rëndësishme, Gjykata u shpreh se:

për shkak të “detyrave dhe përgjegjësive” që janë të qenësishme për ushtrimin e lirisë së shprehjes, garancia që Neni 10 iu ofron gazetarëve në lidhje me raportimin e çështjeve me interes të përgjithshëm i nënshtrohet kushtit që ata janë duke vepruar në mirëbesim, me qëllim që të ofrojnë informacion të saktë dhe të besueshëm, në përputhje me etikën e gazetarisë (/ 53).

Kështu, Gjykata njeh një hapësirë veprimtarie në të cilën gazetarët janë vendimmarrësit në përputhje me etikën e gazetarisë dhe ku standardi i kërkuar është që ata të veprojnë në mirëbesim në ndjekjen e synimeve për të ofruar informacion të saktë e të besueshëm për publikun.

2.4.3.  Komenti i drejtë

Mbrojtja e vlefshme sa i takon shprehjes së opinioneve, bindjeve, komenteve dhe gjykimeve vlerore është ajo e komentit të drejtë, ndonjëherë përmendur edhe si opinioni i ndershëm. Kjo mbrojtje dallon nga ajo e së vërtetës, pasi e vërteta lidhet vetëm me faktet. Gjykata ka bërë të qartë në çështjet e mëparshme, si Lingens kundër Austrisë, se shprehjet që përbëhen thjesht nga opinione, komente ose gjykime vlerore nuk duhet t’iu nënshtrohen kërkesave për t’u provuar si të vërteta, pasi nuk mbështeten në fakte.

Megjithatë, në varësi të rrethanave, ashtu siç ilustrohet më lart, mund të jetë e nevojshme në një farë shkalle për të treguar që faktet në themel të tyre janë të vërteta. Gjykata i jep një shkallë të caktuar lirie medias për t’u mbështetur në dokumente zyrtare dhe të autorizuara ose të respektuara pa iu dashur të kryejë kërkimin e vet të pavarur, por kjo liri nuk është pa kufij. Në këtë drejtim, mirëbesimi i gazetarëve dhe medias dhe respektimi nga ana e tyre i standardeve dhe praktikës gazetareske mund të jetë me vend.

Qëllimi i mbrojtjes së komentit të drejtë është që, në thelb, të ofrojë fushën më të gjerë të mundshme për lirinë e shprehjes në raport me opinionet dhe të lejojë komente për një gamë të gjerë çështjesh publike përkundër atyre private. Lejimi i një hapësire më të gjerë për komente, mund të kontribuojë shumë në debatin publik. Mbrojtja e komentit të drejtë lidhet përgjithësisht vetëm me komente mbi çështjet me interes publik dhe jo me çështjet private.^[44] Komentet për çështjet private apo jetën familjare nuk përfshihen nga objekti i mbrojtjes së komentit të drejtë dhe madje mund të vënë në lëvizje të drejtën për privatësi të Nenit 8, siç diskutohet më lart.

2.4.4.  Privilegji dhe botimi i arsyeshëm

Ka një numër argumentesh mbrojtëse ndaj fyerjes që janë në thelb mbrojtje e interesit të publikut. Këtu përfshihet mbrojtja e privilegjit absolut dhe të kufizuar dhe mbrojtjet e botimit të arsyeshëm për çështjet e interesit publik. Privilegji absolut ose i pakushtëzuar zakonisht shkon përkrah raportimeve të drejta e të sakta të procedurave ose vendimeve të parlamenteve dhe gjykatave kombëtare dhe ndërkombëtare, si dhe organizatave të tjera publike të përcaktuara. Privilegji i kufizuar ose i kushtëzuar, nga ana tjetër, shkon përkrah me raportimet e drejta e të sakta të proceseve ose ngjarjeve të ligjshme publike ose dokumenteve, regjistrave etj. Mbrojtja me anë të privilegjit të kufizuar është e kushtëzuar dhe mund të bjerë poshtë për shkak të provës se botimi ishte nisur nga dashakeqësia. Në disa situata, ai mund t’i nënshtrohet paraqitjes së shpjegimeve ose sqarimeve, kur, për shembull, diçka fyese është deklaruar në një takim publik dhe, edhe pse është raportuar me saktësi, bëhet e qartë se akuza ose përfundimi ishte i rremë. Mbrojtja me argumentin e botimit të arsyeshëm rreth çështjeve me interes publik përdoret në situatat kur informacioni botohet në mirëbesim, me bindjen se botimi i tij ishte në interes të publikut dhe se janë marrë hapat e nevojshme në fazat përpara botimit për të verifikuar informacionin dhe, kur ka qenë nevoja, personit të interesuar i është dhënë mundësia për të paraqitur qëndrimin e tij/saj. Duke qenë se këto janë të gjitha argumente mbrojtëse, i takon të pandehurit të mbrohet dhe t’i provojë ato.

Këto argumente mbrojtëse marrin parasysh rolin e medias për informimin e publikut dhe përmbushjen e së drejtës së publikut për të ditur. Ato veprojnë mbi bazën se media nuk mund të arrijë gjithnjë saktësinë absolute dhe se, në disa raste, edhe pse janë respektuar standardet gazetareske, mbrojtja e së vërtetës nuk do të ishte e mundur. Këto argumente mbrojtëse nisin nga premisa se liria e shprehjes dhe liria e medias janë vlera themelore e duhet të mbizotërojnë, përveçse kur mund të dëshmohet se ka pasur mangësi dhe hendeqe në qasjen gazetareske ose vendimmarrjen në lidhje me botimin e një historie apo informacioni të posaçëm, sidomos atyre që do të informonin apo kontribuonin në debatin publik rreth një çështjeje me interes publik. Në thelb, botimi duhet të jetë në mirëbesim dhe për qëllimin e diskutimit të një çështjeje me interes publik. Kështu, argumentet mbrojtëse ofrojnë stimuj për median që të botojë histori të rëndësishme, edhe pse të debatueshme ose të rrezikshme, duke nxitur në të njëjtën kohë kërkimin dhe praktikat e kujdesshme në gazetari. Nëse tregojnë kujdes të arsyeshëm në përgatitjen, hetimin dhe vendimet e botimit të një historie dhe nuk janë neglizhentë (domethënë, në shkelje të detyrës së tyre për t’u kujdesur për publikun të cilit i shërbejnë dhe për çdo individ që është subjekt i historisë, atëherë ata mund të presin që të përfitojnë nga argumenti i botimit të arsyeshëm.

REFERENCAT

[1] Shih edhe Schwabe kundër Austrisë; De Haes dhe Gijsels kundër Belgjikës,/47 dhe Prager dhe Oberschlick kundër Austrisë,/37, kur u vlerësua se duhet të kishte bazë faktike të mjaftueshme për shprehjen e opinionit.

[2] Shih edhe çështjet e ndryshme kundër Rusisë, përfshi Fedchenko kundër Rusisë (Nr. 1 dhe 2), kur Gjykata konstatoi se një nëpunës civil duhet të tolerojë më shumë kritika sesa një individ privat dhe gjykatat vendase nuk kishin arritur të bënin dallimin midis një deklarate fakti dhe një gjykimi vleror, vërtetësia e të cilit nuk mund të provohet. Shih edhe Harlanova kundër Letonisë.

[3] Jerusalemi kundër Austrisë,/43, që citon De Haes dhe Gijsels kundër Belgjikës,/47; Oberschlick kundër Austrisë (Nr. 2),/33, Dichand dhe të tjerët kundër Austrisë, // 42 dhe 43; Scharsach dhe News Verlagsgesellschaft mbH kundër Austrisë, // 40 dhe 41; Veraart kundër Holandës,/55.

[4] Shih edhe Oberschlick kundër Austrisë (nr .2); Lopes Gomes da Silva kundër Portugalisë, në vijim të Prager dhe Oberschlick kundër Austrisë,/38 dhe Feldek kundër Sllovakisë,/86.

[5] Shih Unabhängige Initiative Informationsvielfalt kundër Austrisë.

[6] Shih edhe Feldek kundër Sllovakisë,/86.

[7] Shih edhe Fleury kundër Francës; Cârlan kundër Rumanisë dhe Laranjeira Marques da Silva kundër Portugalisë.

[8] Shih edhe çështjen Flux kundër Moldavisë (Nr. 6), // 29 dhe 30, ku Gjykata ishte sërish e shqetësuar për standardet gazetareske.

[9] Lombardo dhe të tjerët kundër Maltës,/60; Dyuldin dhe Kislov kundër Rusisë,/49.

[10] Fressoz dhe Roire kundër Francës,/54.

[11] Për këtë citim dhe për një listë shumë më të zgjeruar kategorish sesa ato të përdorura në këtë studim, shih dokumentin informativ, “Mbrojtja e reputacionit”, Gjykata Evropiane e të Drejtave të Njeriut, Këshilli i Evropës.

[12] Pakdemirli kundër Turqisë,/45.

[13] Shih edhe Oberschlick kundër Austrisë, // 57-59 dhe Oberschlick kundër Austrisë (Nr. 2),/29.

[14] Duke cituar edhe Oberschlick kundër Austrisë (Nr. 2),/29. Shih edhe Pakdemirli kundër Turqisë,/45; Eon kundër Francës.

[15] Oberschlick kundër Austrisë (Nr. 2),/31.

[16] Shih Barendt E. (2009), “Balancing freedom of expression dhe privacy: the jurisprudence of the Strasbourg Court”, Buletini i Ligjit për Median Vëll. 1, Numri 1, f. 67, ku ai diskuton gjithashtu çështjen Karhuvaara dhe Iltalehti kundër Finlandës.

[17] Pakdemirli kundër Turqisë ,/52.

[18] Duke cituar çështjen Colombani dhe të tjerët kundër Francës,/68 dhe Pakdemirli kundër Turqisë,/52

[19] Shih gjithashtu Eon kundër Francës,/55.

[20] Në këtë mënyrë, Gjykata bëri dallimin e vendimit të saj nga çështja Putistin kundër Ukrainës, që kishte të bënte me një individ privat (diskutuar më lart).

[21] Shih edhe Chauvy dhe të tjerët kundër Francës,/69.

[22] Radio Twist a.s. kundër Sllovakisë,/53

[23] Janowski kundër Polonisë,/33; shih edhe Nikula kundër Finlandës,/48; Lešník kundër Sllovakisë,/53 dhe dhe Mariapori kundër Finlandës,/56.

[24] Busuioc kundër Moldavisë,/64, duke vijuar (dhe përshtatur) në linjën e çështjes Janowski kundër Polonisë,/33. Shih edhe Lešník kundër Sllovakisë,/53

[25] De Haes dhe Gijsels kundër Belgjikës,/37.

[26] Wirtschafts-Trend Zeitschriften-Verlagsgesellschaft m.b.H. kundër Austrisë (Nr. 3),/39.

[27] Shih, për shembull, çështjen Hachette Filipacchi Associés (ICI PARIS) kundër Francës,/52 dhe Sapan kundër Turqisë,/34.

[28] Colaço Mestre dhe SIC – Sociedade Independente de Comunicação, S.A. kundër Portugalisëisë.

[29] Kanellopoulou kundër Greqisë,/38

[30] Markt intern Verlag GmbH dhe Klaus Beermann kundër Gjermanisë,/35.

[31] Tierbefreier e.V. kundër Gjermanisë,/49.

[32] Steel dhe Morris kundër Mbretërisë së Bashkuar,/94. Shih edhe Kuliś dhe Różycki kundër Polonisë,/35. 100. Shih edhe Magyar Tartalomszolgáltatók Egyesülete dhe Index.hu Zrt kundër Hungarisë,/84.

[33] Garaudy kundër Francës

[34] Jersild kundër Danimarkës,/35.

[35] Shih edhe Thoma kundër Luksemburgut,/64.

[36] Orban dhe të tjerët kundër Francës,/50; Thoma kundër Luksemburgut,/64.

[37] Duke cituar, mes të tjerash, Sürek kundër Turqisë (Nr. 1) [DhL],/63 dhe Öztürk kundër Turqisë [DhL],/49

[38] Magyar Tartalomszolgáltatók Egyesülete dhe Index.hu Zrt kundër Hungarisë,/70.

[39] Shih, për shembull, rëndësinë e saktësisë në Bergens Tidende dhe të tjerët kundër Norvegjisë.

[40] Shih Opinionin e Përbashkët të Pakicës së Gjyqtarëve Sajó dhe Tsotsoria në çështjen Rusu kundër Rumanisë.

[41] Observer dhe Guardian kundër Mbretërisë së Bashkuar,/60.

[42] Stoll kundër Zvicrës [DhL],/104.

[43] Jersild kundër Danimarkës,/31.

[44] Shih, për shembull, Thorgeir Thorgeirson kundër Islandës, diskutuar më lart.

Shënim: Analiza është shkëputur nga botimi i CoE: “Liria e shprehjes dhe fyerja: Një studim i jurisprudencës së Gjykatës Evropiane të të Drejtave të Njeriut“